ویروس HPV و سرطان دهانه رحم

در این مقاله قصد داریم به ویروس HPV و سرطان دهانه رحم بپردازیم با ما همراه باشید.

سرطان دهانه رحم یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در بین زنان در سراسر جهان است. خوشبختانه، در دهه‌های اخیر، درک ما از علل و عوامل خطر این بیماری به طور چشمگیری افزایش یافته است. یکی از مهم‌ترین این یافته‌ها، نقش محوری ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) در ایجاد تقریباً تمامی موارد سرطان دهانه رحم است. در این مقاله، به بررسی عمیق این ارتباط حیاتی می‌پردازیم.

ویروس HPV و سرطان دهانه رحم

ویروس HPV چیست؟

HPV گروهی از بیش از 200 ویروس مرتبط هستند که می‌توانند پوست و غشاهای مخاطی بدن را آلوده کنند. این ویروس بسیار شایع است و از طریق تماس مستقیم پوست با پوست، اغلب در طول فعالیت جنسی، منتقل می‌شود. بسیاری از افراد در طول زندگی خود به نوعی از HPV مبتلا می‌شوند، اغلب بدون اینکه از آن آگاه باشند، زیرا عفونت معمولاً بدون علامت است و توسط سیستم ایمنی بدن از بین می‌رود.

انواع HPV و خطر سرطان دهانه رحم:

انواع مختلفی از HPV وجود دارد که بر نواحی مختلف بدن تأثیر می‌گذارند. حدود 40 نوع HPV می‌توانند ناحیه تناسلی را آلوده کنند. این انواع به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• HPV کم‌خطر: این انواع معمولاً باعث ایجاد زگیل‌های تناسلی می‌شوند و خطر ابتلا به سرطان پایینی دارند. انواع 6 و 11 از شایع‌ترین انواع کم‌خطر هستند.
• HPV پرخطر: حدود 12 تا 14 نوع HPV به عنوان پرخطر شناخته می‌شوند، زیرا می‌توانند باعث تغییرات پیش‌سرطانی در سلول‌های دهانه رحم شوند که در صورت عدم درمان، می‌توانند به سرطان تبدیل شوند. انواع 16 و 18 مسئول حدود 70 درصد از موارد سرطان دهانه رحم در سراسر جهان هستند.

چگونه HPV باعث سرطان دهانه رحم می‌شود؟

هنگامی که یک عفونت HPV پرخطر در دهانه رحم پایدار می‌ماند (یعنی توسط سیستم ایمنی بدن از بین نمی‌رود)، می‌تواند باعث تغییرات غیرطبیعی در سلول‌های دهانه رحم شود. این تغییرات به تدریج و در طول سال‌ها (معمولاً 10 تا 20 سال) می‌توانند به ضایعات پیش‌سرطانی تبدیل شوند. اگر این ضایعات پیش‌سرطانی شناسایی و درمان نشوند، احتمال تبدیل شدن آن‌ها به سرطان دهانه رحم وجود دارد.

عوامل خطر در کنار عفونت HPV:

اگرچه عفونت پایدار با HPV پرخطر عامل اصلی سرطان دهانه رحم است، عوامل دیگری نیز می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند، از جمله:

• سیگار کشیدن: خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را در زنان مبتلا به HPV افزایش می‌دهد.
• ضعف سیستم ایمنی: افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (مانند افراد مبتلا به HIV یا کسانی که داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند) در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت HPV پایدار و سرطان دهانه رحم هستند.
• سابقه عفونت‌های مقاربتی دیگر: برخی عفونت‌های مقاربتی می‌توانند خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش دهند.
• استفاده طولانی مدت از قرص‌های ضد بارداری خوراکی: برخی مطالعات ارتباطی بین استفاده طولانی مدت از قرص‌های ضد بارداری و افزایش خطر سرطان دهانه رحم نشان داده‌اند، اما این ارتباط هنوز به طور کامل درک نشده است.
• زایمان‌های متعدد: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که داشتن تعداد زیادی زایمان می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
• سن پایین در شروع فعالیت جنسی: شروع فعالیت جنسی در سنین پایین ممکن است خطر ابتلا به HPV و در نتیجه سرطان دهانه رحم را افزایش دهد.

پیشگیری از سرطان دهانه رحم:

خوشبختانه، سرطان دهانه رحم یکی از قابل پیشگیری‌ترین سرطان‌ها است. راهکارهای اصلی پیشگیری عبارتند از:

• واکسیناسیون HPV: واکسن‌های HPV می‌توانند در برابر شایع‌ترین انواع پرخطر HPV (از جمله 16 و 18) که عامل بیشتر موارد سرطان دهانه رحم هستند، محافظت کنند. بهترین زمان برای واکسیناسیون قبل از شروع فعالیت جنسی است، اما افراد تا سن 45 سالگی نیز می‌توانند از آن بهره‌مند شوند.
• غربالگری سرطان دهانه رحم: انجام منظم آزمایش‌های غربالگری، از جمله تست پاپ اسمیر و تست HPV، می‌تواند تغییرات پیش‌سرطانی در سلول‌های دهانه رحم را در مراحل اولیه شناسایی کند تا بتوان آن‌ها را قبل از تبدیل شدن به سرطان درمان کرد. دستورالعمل‌های غربالگری بسته به سن و سابقه پزشکی فرد متفاوت است.
• استفاده از کاندوم: استفاده از کاندوم در طول رابطه جنسی می‌تواند خطر انتقال HPV را کاهش دهد، اما محافظت کامل ایجاد نمی‌کند زیرا ویروس می‌تواند نواحی غیر پوشیده را نیز آلوده کند.
• ترک سیگار: ترک سیگار می‌تواند خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را کاهش دهد.

برای آزمایش HPV غربالگری کلیک کنید.

درمان سرطان دهانه رحم

درمان سرطان دهانه رحم به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله مرحله سرطان، اندازه تومور، گسترش آن به سایر نواحی بدن، سلامت کلی بیمار و تمایل او به بارداری در آینده. هدف اصلی درمان، حذف سلول‌های سرطانی و جلوگیری از بازگشت آن‌ها است.

درمان سرطان دهانه رحم

روش‌های اصلی درمان سرطان دهانه رحم عبارتند از:

1. جراحی:

• برداشتن بافت غیرطبیعی (Conization): برای مراحل پیش‌سرطانی و سرطان‌های بسیار کوچک که به بافت‌های عمقی نفوذ نکرده‌اند.
• برداشتن دهانه رحم (Trakelktomi): در برخی موارد سرطان‌های کوچک در زنان جوان که می‌خواهند باروری خود را حفظ کنند.
• برداشتن رحم (هیسترکتومی): برداشتن رحم و دهانه رحم. در هیسترکتومی رادیکال، بافت‌های اطراف رحم و قسمت بالایی واژن و غدد لنفاوی مجاور نیز برداشته می‌شوند.
• برداشتن تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ (سالپنگو اوفورکتومی): ممکن است همراه با هیسترکتومی انجام شود، به ویژه در زنان مسن‌تر یا در صورت وجود خطر گسترش سرطان.
• برداشتن غدد لنفاوی: برای بررسی گسترش سرطان به غدد لنفاوی مجاور.
• خارج کردن لگن (Pelvic Exenteration): در موارد سرطان پیشرفته که به سایر ارگان‌های لگنی مانند مثانه یا رکتوم گسترش یافته است.

2. پرتودرمانی (رادیوتراپی):

• استفاده از اشعه ایکس با انرژی بالا برای از بین بردن سلول‌های سرطانی.
• می‌تواند به صورت خارجی (تابش از خارج از بدن) یا داخلی (براکی‌تراپی، قرار دادن مواد رادیواکتیو در داخل یا نزدیک تومور) انجام شود.
• اغلب همراه با شیمی‌درمانی برای سرطان‌های پیشرفته‌تر استفاده می‌شود.

3. شیمی‌درمانی:

• استفاده از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در سراسر بدن.
• معمولاً برای سرطان‌های پیشرفته یا عودکننده استفاده می‌شود.
• گاهی اوقات همراه با پرتودرمانی برای افزایش اثربخشی آن تجویز می‌شود.

4. درمان هدفمند:

• استفاده از داروهایی که پروتئین‌ها یا ژن‌های خاصی را که در رشد سلول‌های سرطانی نقش دارند، هدف قرار می‌دهند.
• مثال: بواسیزوماب (Avastin) که از خونرسانی به تومور جلوگیری می‌کند.

5. ایمونوتراپی:

• استفاده از داروهایی که به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند تا با سلول‌های سرطانی مبارزه کند.
• داروهایی مانند پمبرولیزوماب (Keytruda) برای درمان برخی از سرطان‌های پیشرفته یا عودکننده دهانه رحم که نشانگرهای ایمنی خاصی دارند، تایید شده‌اند.

درمان بر اساس مراحل سرطان دهانه رحم:

• مراحل پیش‌سرطانی (کارسینوم درجا): معمولاً با برداشتن بافت غیرطبیعی (کونیزاسیون، LEEP، کرایوتراپی یا لیزر) قابل درمان است. هیسترکتومی نیز ممکن است در زنانی که دیگر قصد بارداری ندارند، در نظر گرفته شود.
• مرحله IA: ممکن است با کونیزاسیون، هیسترکتومی ساده یا رادیکال اصلاح‌شده درمان شود. در برخی موارد، پرتودرمانی داخلی نیز یک گزینه است.
• مرحله IB و IIA: درمان معمولاً شامل هیسترکتومی رادیکال و برداشتن غدد لنفاوی یا پرتودرمانی همراه با شیمی‌درمانی است.
• مرحله IIB، III و IVA: درمان اصلی معمولاً پرتودرمانی همراه با شیمی‌درمانی است. در برخی موارد، جراحی برای برداشتن غدد لنفاوی قبل از پرتودرمانی انجام می‌شود.
• مرحله IVB: سرطان به سایر نقاط بدن گسترش یافته است و درمان معمولاً شامل شیمی‌درمانی، درمان هدفمند یا ایمونوتراپی برای کنترل رشد سرطان و تسکین علائم است.

عوارض جانبی درمان:

عوارض جانبی درمان سرطان دهانه رحم بسته به نوع درمان متفاوت است و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• جراحی: درد، عفونت، خونریزی، لخته شدن خون، آسیب به اعصاب یا اندام‌های مجاور، مشکلات ادراری یا روده، یائسگی زودرس (در صورت برداشتن تخمدان‌ها).
• پرتودرمانی: خستگی، تهوع، اسهال، تحریک مثانه و روده، تنگی واژن، یائسگی زودرس، آسیب به پوست ناحیه درمان.
• شیمی‌درمانی: تهوع، استفراغ، ریزش مو، خستگی، کاهش اشتها، کاهش سلول‌های خونی (کم‌خونی، نوتروپنی، ترومبوسیتوپنی)، ناباروری، یائسگی زودرس.
• درمان هدفمند و ایمونوتراپی: عوارض جانبی بسته به داروی خاص متفاوت است و می‌تواند شامل خستگی، بثورات پوستی، اسهال، مشکلات گوارشی و واکنش‌های خودایمنی باشد.

تصمیم‌گیری در مورد بهترین روش درمان سرطان دهانه رحم یک فرآیند تیمی است که شامل بیمار، متخصص زنان و زایمان، متخصص انکولوژی زنان، متخصص پرتودرمانی و سایر متخصصان می‌شود. در این فرآیند، مرحله سرطان، سلامت کلی بیمار، تمایلات او و عوارض جانبی احتمالی درمان در نظر گرفته می‌شوند.