در این مقاله قصد داریم بدانیم بیماری پیرونی در مردان چیست؟ با ما همراه باشید.
بیماری پیرونی (Peyronie’s Disease) یک بیماری غیرسرطانی و غیرواگیردار است که با ایجاد پلاک‌های فیبروز (بافت اِسکار) در تونیکای آلبوژینئا (Tunica Albuginea)، یعنی پوشش سفت و سفید رنگ اجسام غاری آلت تناسلی مردانه، مشخص می‌شود. این پلاک‌ها انعطاف‌پذیری بافت را کاهش داده و در نهایت باعث خمیدگی یا انحنای غیرطبیعی، درد و کوتاهی آلت تناسلی مردان می‌شوند، به خصوص هنگام نعوظ.
بیماری پیرونی در مردان چیست؟
۱. علت و مکانیسم بیماری پیرونی
علت دقیق بیماری پیرونی به طور کامل شناخته نشده است، اما نظریه غالب بر این است که این بیماری نتیجه یک سری آسیب‌های کوچک (میکروتروما) به آلت تناسلی است:
- آسیب‌های فیزیکی مکرر: این آسیب‌ها اغلب در حین فعالیت جنسی شدید، ورزش یا سایر ضربه‌ها ایجاد می‌شوند که فرد ممکن است متوجه آن‌ها نشود. این آسیب‌ها باعث خونریزی‌های کوچک در زیر تونیکا آلبوژینئا می‌شوند.
- واکنش التهابی و ترمیم نامناسب: در پاسخ به این آسیب، بدن یک فرآیند التهابی را آغاز می‌کند. در افراد مبتلا به پیرونی، این فرآیند ترمیم به درستی انجام نمی‌شود و به جای تشکیل بافت سالم و الاستیک، بافت فیبروز و کلاژن سخت (پلاک) تشکیل می‌شود.
- عوامل ژنتیکی و خودایمنی: مردانی که سابقه خانوادگی پیرونی یا بیماری‌های بافت همبند (مانند بیماری دوپویترن در کف دست) دارند، بیشتر مستعد ابتلا هستند، که نشان‌دهنده یک جزء ژنتیکی یا زمینه خودایمنی است.
۲. مراحل و علائم اصلی بیماری
بیماری پیرونی معمولاً دو مرحله مشخص دارد که علائم متفاوتی در هر مرحله دیده می‌شود:
الف) فاز حاد (التهابی)
این فاز معمولاً ۶ تا ۱۸ ماه طول می‌کشد و با فعال بودن بیماری مشخص می‌شود:
- درد: وجود درد در آلت تناسلی (با نعوظ یا بدون آن).
- ظهور پلاک: شروع به تشکیل پلاک سفت در زیر پوست آلت.
- تغییر شکل: شروع تدریجی انحنا، خمیدگی، کوتاهی یا تغییر شکل‌های دیگر در هنگام نعوظ.
ب) فاز مزمن (پایدار)
در این مرحله، بیماری پایدار شده و التهاب فروکش می‌کند:
- توقف درد: درد معمولاً در این مرحله متوقف می‌شود یا به شدت کاهش می‌یابد.
- پایداری تغییر شکل: پلاک فیبروز سفت و کلسیمی شده و اندازه و شکل آن دیگر تغییر نمی‌کند. انحنای آلت تناسلی و کوتاه شدن آن ثابت می‌شود.
- مشکلات نعوظ (ED): به دلیل آسیب به عروق خونی آلت تناسلی یا کاهش خاصیت ارتجاعی بافت، بسیاری از مردان دچار اختلال نعوظ می‌شوند.
۳. تأثیرات روان‌شناختی و جنسی
پیامدهای بیماری پیرونی فراتر از علائم فیزیکی است و بر کیفیت زندگی جنسی و سلامت روان بیمار تأثیر عمیقی می‌گذارد:
- اختلال عملکرد جنسی: خمیدگی شدید می‌تواند برقراری رابطه جنسی را دردناک یا غیرممکن سازد. کوتاهی و تغییر شکل آلت نیز بر اعتمادبه‌نفس بیمار اثر می‌گذارد.
- استرس و افسردگی: ابتلا به این بیماری می‌تواند منجر به استرس شدید، اضطراب عملکرد جنسی، دوری از شریک جنسی و در نهایت، افسردگی شود.
۴. تشخیص و درمان
تشخیص پیرونی توسط متخصص اورولوژی (مجاری ادراری و تناسلی) انجام می‌شود:
- معاینه فیزیکی: لمس پلاک‌ها در آلت تناسلی توسط پزشک.
- تصویربرداری (سونوگرافی): سونوگرافی داپلکس آلت تناسلی در حالت نعوظ می‌تواند اندازه پلاک، میزان خون‌رسانی و شدت انحنا را اندازه‌گیری کند.
روش‌های درمانی
درمان به فاز بیماری و شدت علائم بستگی دارد:
- درمان در فاز حاد (غیر جراحی):
- داروهای خوراکی: استفاده از ویتامین E، پنتوکسی‌فیلین یا ال-کارنیتین (اثربخشی متغیر است).
- تزریق‌های موضعی: تزریق مستقیم داروهایی مانند کلاژناز (Collagenase clostridium histolyticum) به پلاک برای شکستن بافت فیبروز و بهبود انحنا (تنها درمان تأیید شده توسط FDA برای این منظور).
- درمان در فاز مزمن (پایدار) یا موارد شدید:
- جراحی: زمانی که بیماری ثابت شده و انحنا شدید است. روش‌های جراحی شامل کوتاه‌سازی سمت بلند آلت (مانند پليکاسی) یا برش و پیوند پلاک (Grafting) است.
- ایمپلنت آلت تناسلی: در مردانی که هم پیرونی شدید دارند و هم دچار اختلال نعوظ شدید هستند، کاشت پروتز بهترین راه‌حل است.
اگر مشکوک به بیماری پیرونی هستید، ارزیابی زودهنگام توسط متخصص اورولوژی می‌تواند به حفظ عملکرد جنسی و کیفیت زندگی شما کمک کند.
برای چکاپ مردان کلیک کنید.
گزینه‌های غیرجراحی و توانبخشی درمانی بیماری پیرونی
درمان بیماری پیرونی، به‌ویژه در فاز حاد (التهابی) که درد هنوز وجود دارد و انحنا در حال پیشرفت است، بر روش‌های غیرجراحی و هدفمند تمرکز دارد تا از پیشرفت پلاک جلوگیری کرده و انحنا را به حداقل برساند.
۱. رویکردهای درمانی غیرجراحی
این درمان‌ها معمولاً مستقیماً روی پلاک اعمال می‌شوند و اثربخشی آن‌ها در فاز حاد و نه فاز مزمن، بیشتر است:
- تزریق کلاژناز (Collagenase Clostridium Histolyticum): این دارو تنها درمان تزریقی تأیید شده توسط FDA برای بیماری پیرونی است که در مطب پزشک انجام می‌شود.
- مکانیسم اثر: کلاژناز یک آنزیم است که کلاژن (ماده اصلی تشکیل‌دهنده پلاک فیبروز) را تجزیه می‌کند.
- هدف: کاهش اندازه و سفتی پلاک، که به نوبه خود به کاهش انحنا کمک می‌کند. این روش اغلب با توانبخشی دستی (Modeling) توسط پزشک یا خود بیمار همراه است.
- تزریق وراپامیل (Verapamil): وراپامیل یک داروی مهارکننده کانال کلسیم است که به‌صورت مستقیم در پلاک تزریق می‌شود.
- مکانیسم اثر: این دارو ممکن است تولید کلاژن را مهار کرده و فعالیت آنزیم‌هایی را که کلاژن غیرطبیعی را تجزیه می‌کنند، افزایش دهد. اثربخشی آن در مطالعات مختلف متغیر بوده است.
- تزریق اینترفرون آلفا-2ب (Interferon Alpha-2b): یک داروی بیولوژیک است که خواص ضد تکثیر (Anti-Proliferative) و ضد فیبروز (Anti-Fibrotic) دارد و می‌تواند التهاب و تولید بافت اسکار را کاهش دهد.
۲. توانبخشی فیزیکی و مکانیکی
این روش‌ها برای استفاده در منزل طراحی شده‌اند و اغلب پس از تزریق‌های دارویی یا حتی به‌تنهایی توصیه می‌شوند:
- دستگاه‌های کشش آلت تناسلی (Traction Devices):
- مکانیسم اثر: این دستگاه‌ها آلت تناسلی را در حالت شل به مدت طولانی و تحت فشار ملایم و ثابت نگه می‌دارند (معمولاً چندین ساعت در روز).
- هدف: کشش بافت‌ها و پلاک، که می‌تواند به صاف شدن تدریجی انحنا و بازیابی طول از دست رفته کمک کند. استفاده منظم و طولانی‌مدت (چندین ماه) ضروری است.
- دستگاه‌های وکیوم (Vacuum Erection Devices – VEDs):
- مکانیسم اثر: این دستگاه‌ها با ایجاد فشار منفی، آلت تناسلی را پر از خون کرده و به ایجاد نعوظ مصنوعی کمک می‌کنند.
- هدف: بهبود جریان خون در بافت‌ها و همچنین کشش ملایم بافت فیبروز هنگام نعوظ. اغلب برای توانبخشی قبل و بعد از جراحی توصیه می‌شود.
۳. مدیریت اختلال نعوظ (ED)
اختلال نعوظ یکی از عوارض شایع پیرونی است. مدیریت همزمان ED برای موفقیت درمان کلی ضروری است:
- داروهای خوراکی: استفاده از مهارکننده‌های فسفودی‌استراز نوع ۵ (مانند سیلدنافیل و تادالافیل) به افزایش جریان خون در آلت تناسلی کمک می‌کند و ممکن است در موارد خفیف تا متوسط مؤثر باشد.
- درمان‌های تزریقی: در صورت عدم پاسخ به داروهای خوراکی، تزریق داخل غاری داروها برای ایجاد نعوظ قوی‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انتخاب روش درمان در بیماری پیرونی باید فردی بوده و با توجه به شدت انحنا، درجه درد و فاز بیماری (حاد یا مزمن) تعیین شود. در فاز حاد، رویکردهای غیرجراحی و توانبخشی هدف اصلی هستند، با این امید که بتوان قبل از تثبیت پلاک، انحنا را اصلاح کرد. مشاوره مستمر با متخصص اورولوژی برای نظارت بر پیشرفت بیماری و تنظیم برنامه درمانی، حیاتی است.